Δευτέρα 5 Οκτωβρίου 2009

Μια «εύθραυστη» Πραγματικότητα …

« … Η φύση ολόκληρη, λοιπόν, αφεαυτής, συνίσταται από δύο πράγματα:
από σώματα και από το κενό, στο οποίο τίθενται και στο οποίο ποικιλότροπα κινούνται.
Γιατί η κοινή αίσθηση του είδους μας, διακηρύσσει ότι το σώμα αφεαυτού υπάρχει …»

Titus Lucretious Carus, De rerum natura, I. 419-423



Τίποτα δεν έρχεται σε ύπαρξη από το τίποτα ή χάνεται στο τίποτα. Οι δύο per se οντότητες είναι το σώμα και το κενό. Όλα τα άλλα είναι εγγενείς ή επίκτητες ιδιότητες αυτών των πραγμάτων.
Άραγε να είχε φανταστεί ο Λουκρήτιος ότι αυτή η δυιστική οντολογική και κοσμολογική άποψή του για τη ζωή, για ολόκληρο το σύμπαν, θα αποτελούσε τη βάση της ατομικής θεωρίας, που έγινε, ως ένα βαθμό, το θεμέλιο ανάπτυξης μιας στρατηγικής για την εξέλιξη της επιστημονικής σκέψης; Είναι γεγονός ότι η προσωκρατική διανόηση, απελευθερωμένη από πρακτικούς σκοπούς, θεμελίωσε τον ορθολογικό φιλοσοφικό στοχασμό και εισήγαγε τις κυριότερες αφηρημένες έννοιες όλων των κλάδων του επιστητού, τις οποίες επεξεργάστηκε και ακολούθησε, σχεδόν στο σύνολό της, η παγκόσμια διανόηση. Ιδιαίτερα, μετά την εισαγωγή της έννοιας του κενού και του ατόμου, οι φιλοσοφικές θέσεις άρχισαν να αποδέχονται ή να απορρίπτουν την έννοια της κίνησης, πάντα σε συνύφανση με την πίστη στην «καθαρή λογική» και την απόρριψη ή την αποδοχή των δεδομένων των αισθήσεων.
Ο Παρμενίδης, με τη θέση του ότι η λογική πρέπει να υπερισχύει της εμπειρικής γνώσης, απηύθυνε πρόκληση στις επόμενες γενιές των φιλοσόφων. Παρομοίως, με τρόπους διαφορετικούς, τόσο ο Αριστοτέλης όσο και ο Καρτέσιος αρνήθηκαν ότι θα μπορούσε να υπάρχει κυριολεκτικά «άδειος χώρος». Θεώρησαν, δηλαδή, τον κόσμο ως «ενιαία οντότητα». Παίρνοντας ως βάση την παρμενίδεια θεώρηση ότι «τίποτα δεν μπορεί να δημιουργηθεί από το τίποτα, ακόμη και από τη θεία δύναμη» και αντίστροφα «τίποτα δεν μπορεί να μετατραπεί στο τίποτα, στην ανυπαρξία», οι Ατομικοί φιλόσοφοι της Αρχαιότητας πρότειναν την αρχή διατήρησης της ύλης – υλοενέργειας στην επέκτασή της.
Ωστόσο, αν όλα όσα υπάρχουν στη «ζωή» είναι άτομα, τότε τι είναι, στην πραγματικότητα, το κενό; Μήπως, επίσης, είναι λίγο «εύθραυστη» η αντικειμενική πραγματικότητα που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας, όσον αφορά τη ζωή, τον θάνατο; Και αν όντως ισχύει αυτό, σ’ έναν κόσμο που τίποτα δεν είναι «απολύτως αληθινό», έτσι όπως τον βλέπουν τα μάτια μας, πώς μπορούμε να «κατανοήσουμε» την έννοια των «ψευδαισθήσεων»;
Σας αφήνω να προβληματιστείτε …


Ελένη Σεμερτζίδου